Gisteren verscheen opnieuw een column over de dood van Lisa. Een stuk dat, hoe bekend het patroon ook is, toch weer dezelfde richting op buigt: vrouwen uitleggen dat hun angst eigenlijk niet klopt, omdat de statistiek iets anders zegt. Alsof gevoelens, ervaringen en reflexen de voetnoten zijn van een spreadsheet.
Maar zo werkt het niet, en iedere vrouw weet dat.
Natuurlijk is moord op straat zeldzaam.
Natuurlijk komt femicide vaak uit de eigen kring.
Niemand betwist dat. Vrouwen al helemaal niet.
Maar dat betekent niet dat vrouwen zich aanstellen wanneer ze ’s avonds drie keer nadenken over hun route, de muziek uitlaten, hun sleutels anders vasthouden of hun pas versnellen zodra er voetstappen achter hen klinken. De enge man in de bosjes is voor veel vrouwen geen karikatuur, maar een herkenbare dreiging. Je hoeft niet vermoord of verkracht te worden om bang te zijn voor mannen die te dichtbij komen, volgen, roepen of in een schaduwhoek blijven staan tot het donker genoeg is.
Honderden vrouwen passen elke avond hun gedrag aan. Niet eens uit paniek, maar uit realisme. Het soort realisme dat geen statistiek ontkracht en geen column wegneemt.
Statistiek vertelt waar vrouwen sterven.
Vrouwen zelf vertellen waar ze onveilig zijn.
Dat zijn twee datasets die elkaar niet tegenspreken, maar elkaar precies laten zien waar de gaten vallen.
En dan helpt het weinig wanneer omgevingsmaatregelen worden weggezet als symboolpolitiek. Voor veel vrouwen zijn verlichting, zichtlijnen en ontwerp geen symbolen, maar voorwaarden om überhaupt te kunnen lopen zonder te rennen en zonder in de schaduw te verdwijnen. Het is geen decor. Het is de grens tussen zien en verdwijnen.
Tegelijkertijd is het opvallend hoe snel sommige columnisten anderen verwijten dat ze op hun onderbuik varen, terwijl ze zelf al glasheldere conclusies trekken over wat er “wel zal zijn”, nog voordat deskundigen ook maar één dossierpagina hebben gezien. Dat is geen nuance, dat is geruststelling in keurige volzinnen.
Symboolpolitiek is gevaarlijk.
Maar symbooljournalistiek is dat net zo.
Als we werkelijk iets willen veranderen, moeten we ophouden met vrouwen te vertellen dat hun angst overdreven is en beginnen met luisteren naar wat ze al decennia zeggen. Het gevaar is niet óf dichtbij óf buiten. Het is én dichtbij én buiten. En daar begint echte veiligheid.
Laten we ophouden met wegwuiven en eindelijk beginnen met luisteren. En dan niet naar wat er in de marge of in de donkere krochten van X wordt beweerd, maar naar vrouwen zelf en hoe zij hun wereld ervaren.
Domicela Heijmeriks 